Didem Seymen - Bir gün herşeyin normale uyumlu olduğunu düşünürken, sonraki günde hayatla dolu bir ameliyanın sınırına gelebilirsiniz. Büyük Millet Meclisi Başkanı Yardımcısı Sırrı Süreyya Önder'in yaşadığı aorta kontrollerinin önemini yeniden vurguladı. Bu sessize yakışan damar rahatsızlığı patlarsa dakikalar içinde çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Gösterge göstermediği için "sakin tehdit" olarak adlandırılan aortal anevrizma konusunda uzmanlar, 50 yaşının üzerindeki kişiler, yüksek tansiyon çekenler, sigara içenler ve aileleri arasında benzer bir hastalığın yaşanmış olduğu insanların risk altında olabileceği görüşündedir; ayrıca kardiyolojide ve kalp-damar Cerrahisinde danışılması tavsiye edilmiştir.
İlginizi ÇekebilirAort genişlemesi, aortalardaki zayıf bölge nedeniyle diameter'ın arttığı bir durumdur. Aorta'anévrizi ise aortalarda normalden daha fazla şişkinlik ortaya çıkarmaktadır. Bu zayıf bölgede yırtılma riski bulunmaktadır ve bu da iç kanamaları tetikleyebilmektedir.
Aorta damarı, baş ucuna kadar uzanarak beyine, kolaya, bacağa, böbrege ve bağırsaklara doğru kan akışına olanak sağlayan temel tahtırevandır. Aortada ortaya çıkan herhangi bir yırtılma bu yaşam açısından önemli organları besleyen yapıya zarar verebilir ve büyük tehlike oluşturmaktadır. Embriyolarbeliendo.com sitesi ile Türk Parlamentosu Başkanı Vekilliği ve İstanbul milletvekilliği yapan Sırrı Süreyya Önder de aorta yırtılmasını ve bunun gibi rahatsızlıkları konusunda uzmanlarından bilgi aldı.
Yüksek kolesterol risk
Medipol Saúde Grubu'ndan kardiyoloji uzmanı Prof. Dr. Bilal Boztosun, bu sürecin ve aortal stenozun nasil mortali sonucelere neden olabilecegini aşağıdaki sertleriyle iletisti:
"Erkeklerde 3 santim aşan genişlemeler dikkatlice takip edilmelidir. Genellikle 5.5 santimetreye ulaştığında cerrahi müdahale gereklilik gösterir. Bununla birlikte, en önemli nokta damarın büyüme hızıdır. Eğer herhangi bir damardaki 6 aylık hızlı artışı gözlemsenirse, o zaman 5.5 santimetre bekletilmeden doktor ile iletişime geçilmelidir. Hastaların semptomlarını değerlendirmesi gerektiği unutulmalıdır. Devamlı olarak devremecek göğüs ağrısı ya da sırt ağrıları varsa, aorta kapaklarının çift yapıya sahip olması yada kısa süre içinde ciddi genişleme görüldüğünde, bunu büyük endişeye sebep etmektedir. Bu nedenledir ki 'doktordan tavsiye istemekten asla vazgeçmemekteyiz.' Erken müdahale hayatını kurtarıyor. Sigara içme, yüksek kan basıncı, obezitye, şeker hastalığı ve yüksek kolesterol gibi unsurlar aortal damarın genişlesine katkı sağlıyor. Risk faktörlerinin kontrol altında tutulması, damarın gelişmini yavaşlatabilir veya durdurabilir. Bazı hasta gruplarında 5 yıl içerisinde ameliyat ihtiyacı oluşurken, diğerleri ise 20 yılı aşkındır izleyebildiği durumlarda bulunuyor. Özel dikkatinizi çekeceği husus şu: aile geçmişinizde benzer vakalar mevcutsa ya da romatoloji sorunlarınız olduğunda bu konudaki hassasiyet düzeyinizi artırmanız önerilir. 5.5 santimitre dayanan operasyona kadar geçen süreç, ancak bazı tillerde 4.6 ila 4.9 santimeter arasında daha düşük ölçülerde bile yırtılmanın yaşandığı duruma işaret eder. Aortal damardaki yırtım, hangi organa yayıldığını bağlı olarak değişen farklı klinik senaryolar oluşturur. Ya şahdamarına doğru ilerlersede bilinci kaybedebileceğini, ya da böbrek damarlarna yönlense böbrek yetmezliğine yol açabileceğini düşünün; aynı şekilde bacağa veya koluna gidince o organların işlevselliği tehlikeye girer. Yaptıklarımız sonucunda hiçbir yırtılmayı yaşamamasını umuyorum. Bu yüzden genişlemenin önünü kesmeye çalışıyoruz." dedi.
Süreyya Önder'in sağlık durumuna dair yeni bilgi: Yüksek ölüm riski bulunmaktadır.İlk 24 saat önemli
Prof. Dr. Boztosun, aort yırtılmasındaki tedavi sürecinün hassasiyetle yürütülmekte olduğuna dikkat çekti ve şöyle dedi: "Böyle durumlarda ilk 24 saatin son derece kritik olduğunu belirtmek gerekli. Hastanın ameliyatdan sonra iyiye gitmeye başlaması için bu anahtar aşamayı başarıyla atlamanız gerekiyor. İyileşmenin birkaç hafta sürebileceği görünebilir; ancak en önemlisi, bu hayati eşiken geçenmaktır."
‘Hekimin işini zorlaştırabilir’
Prof. Dr. Bilal Boztosun, damarda oluşan kalsiyum birikintileri hakkında şu şekilde konuştu: "Damarlardaki kalsiyum biriktirmesi genellikle ilerideki yaşlarda, böbrekselleşme sorunu yaşayan insanlarda veya belirli genetik özelliklere sahip kişilende ortaya çıkabilir. Bu durum aynı zamanda zararsız olabileceği gibi zararlı da olabilir. Kalsiumün damağı sertleştirerek bazen plakların oluşmasını engellediği veartereyeri koruyabilecek durumlardır. Ama eğer damar yıprandığında veya bu tür hasta kişiler üzerinde ameliyat yapılmayı gerektirdiğinde, hekimler açısından risk oluşturabilir. Eğer kalsiyum parçaları bölünebilseler veya dağılabilse, potansiyel olarak bloke edici bir hale gelebilir. Bunun hastada doğrudan vasküler etkisi bulunmasa bile, ameliyathanelerde doktorlar için oldukça karmaşıklaştıran bir durumdur."
Kolesterol nasıl düşürülür?
Yüksek kolesterol oranını azaltmada diyetin rolü çok büyük olup, bu konuda bazı temel prensipler izlenebilir. Balık tüketiminizi artırmanız, tahillere, taze sebzeler ve meyvelere olan ilgiyi güçlendirmeniz, tam yağındaki süt ürününden ziyade düşük yağa geçmeniz önemlidir. Ayrıca pastalar, cremalara, maragarinelere, fırında yapılan gıdaların ve hızlı restoran yemeklerinden kaçının ki cholesterol düzeyiniz üzerinde kontrol kurabilirsiniz. Uzmanların tavsiyeleri arasında şu noktalar bulunmaktadır:
Yağ içeriğini düşürüncə: Davamlı kırmızı et ve tam yağı olan süt ürünlerinin yemeksi kolesterol seviyesini yükseltir. Dolayısıyla, doygunluk yağlarının intikamını azaltılarak LDL kolesteroonunu yönetme imkanınız vardır.
Trans yağ kullanımını kısıtlayın: Margarinde bulunan trans yağlar genellikle kek, kraker veya kurabiye üretiminde bulunabilir. Bunun yerine bitki bazlı yağların kullanılması önemli bir alternatif olup bu şekilde LDL kolesterolu azaltarak dengesini sağlamayı sağlayabilirsiniz.
Omega-3 bakımından zengin yiyecekleri tercih edin: Omega-3 yağ asidleri doğrudan kötü kolesterolü kontrol etmez. Bununla birlikte, kalbin sağlıklı çalışması için çok önemli olan bu yağ asitleri kolesterol seviyelerini düzenlemeye katkıda bulunurlar. Somon, cevizi, keten tohumları ve uskumrunun içinde omega-3 bulunmaktadır.
Kan dolaşımını iyileştirebilmeniz için lif tüketiminizi arttırmanızı öneririm. Bu tür bir diyet, kişiyi kötü kolesterol seviyelerinden koruyabilir çünkü çözünürlüklü lifler kan akışını tepeceği gibi metabolik süreçleri düzenlemeye yardımcı olurlar. Brussel lahana, çiğnoz unlu ekmeği, kırmızı fasulye,-armut ve elma gibi yiyeceklerde bu faydalı maddeler bulunmaktadır. Özellikle fasulyenin, sindirime fazlasıyla sahip olması nedeniyle sağlıklı bir dieette önemli bir rol oynayan vitamin ve protein açısından zengindir. Ayrıca, yüksek lifli gıdalar vucudumuzun uzun süre sindirdiği ve tatmin ettiği besinleri içerdiği için, aşırı kiloya yol açmaz ve böylece daha düşük kalorili ürünlerle sağlıklı yaşamaya ulaşılmasını kolaylaştırırlar. Patlican ve yeşillikbamya gibi düşük kalorili bitkiler de çözümleyici liflere maliktirlidir ki bunların hepsi negatif cholesterol seviyesine karşı etkilidir.
Badem, ceviz, yer fıstığı: Fındık, badem, ceviz ve diğer kuruyemişlerinin tüketimi kal sağlığını artırır. Günde yaklaşık 2 avuç fındık tüketiminin LDL kolesesterol seviyesini azaltmasına katkıda bulunduğu bilinmektedir. Ayrıca kuruyemişler arasında kalbinize özel bir koruma sağlayan diğeri besin maddeleri mevcuttur.
Elma, üzüm, çilek, turunçgiller: Turunçgil gibi meyveler, LDL’yi düşüren bir tür çözünür lif olan pektin açısından zengin besinler arasında yer alır. Bu da kolesterolün düşmesine katkı sağlar.
Ani ölümün başlıca sebebi
"Aorta yırtılması operasyonu, kalp cilt tedavisi içinde en zorlu, süresi en uzun, yapısı en karışık olan ve en fazla deneyime ihtiyaç duyan işlemlerden biridir" ifadesini yayan Memorial Şişli Hastaneleri'nin Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez şunları belirtti:
Aort yırtımına daha önce yıllardır sıkça rastlardığımızı söylüyorum ancak aortalara dokunan tanıları kolayca belirlenebildikten sonra, özellikle aortalarda genişlemeler gözlenip, bunlara 'anevryzm' adı koyularak bu süreçte patlama risklerinden koruyabileceğimize dair müdahaleleri gerçekleştirebilecek olduğumuz için eylemsiz kalma oranlarımız düşmüştür. Bir bilişimsel tomografinde aorta 3 ila 3.5 santimeter normal boyutlarında ise, eğer bu ölçüler 4 santimetre üzerinde çıkarsa, yıldaki kontrol tedbirleri olarak bir kez daha tomografiyi uygulamaktansa 4.5 santimedeki sınır aşımı sonrasında her altı ayda bir tekrarlama işlemini seçiyoruz ve en önemlisi 5 santimetre değerinin üstünde olduğu tespit edilirse o anda operasyon önerisini savunmaktayız. Son birkaç yıl içinde bu iyileştirme sayesinde aortal anevriyzmanın görülme frekansı önemli ölçüde azalmıştır. Aortal yırtılma vakalarında %30'u derhal hayatını kaybetmektedir; ani ölümün çoğu durumlarda böyle ortaya çıkmaktadır. Operasyona sunulan tüm hastoların üçte biri bile ölümünden dolayı sonuçlanmaktadır. Sağ kalanların çoğunda da genellikle oldukça uzun süreli ve karmaşık bir intensiv bakımdan geçirilmiş olması muhtemeldir ki bu da yüksek derecede zarar görmeyi beraberinde getirmektedir. Aortal yırtılında, yırtık yerin sağdam damarlara doğru ilerleyiş gösterdiği durumlarda, beyinde kan akışı bozukluğu nedeniyle çeşitli hasarlara yol açabilir: Bu etmenler arasında ciddi sağlık sorunlarına karşı dirençsizlik doğacaktır. Bunlar zaten bitkisel hayat düzeyine varacak şekilde devam ettikleri sürece potansiyele sahip olan tehlike durumu olacaktır. Ek olarak, kalp fonksiyonlarının tamamen kapalı hale gelmesi durumunda yeni bir canlılık girişimi gerçekleştirerek ameliyat odasına geri alınabilirdi ve bu da genellikle iyi değil demektir. Eğer aorta üç bölüme ayrılmış düşünülürse, kalpten çıkan kısmının mutlaka işlem görebilmesi gerektiği açık olmalıdır. Kalp veya karın bölgesinde ilk dönemde yırtılırken diagnosede erken bulunan durumlar diagnostiktense uygun bir teşhiste bulunmayı mümkün kılabilmekte.
'Kalbe ve aortada muayene yapın.'
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hayati Deniz, Aorta anevrizmanın Oya Aydoğan'ı aldığı, son derece saklayıcı, riskli ve hayat endanger edici olduğunu belirtti ve aşağıdaki bilgilere yer verdi:
Insanlar kardiyologlara kalblerinin kontrollerini yaptırırken asla aoortlarını kontrol etmiyorlar. Her zaman sadece kardiolojide bulunurlar ancak aslında kalp-damar Cerrahı'na başvurmaları ve düzenli olarak takip olması gerekmektedir. Sanal angiography buna ihtiyaç duymaz; tam tersine, bizleri test zorunlu kılar. Seninangiografyanızda tıkalan damarlari, küçük koronerlerimi görebiliyoruz. Basit bir ultrason veya CT scan sayesinde gözlemlenebilir. Yüksek kan basıncı ve stresli karakter özellikleri canınıza zarar verebilecek faktörlerdir. Dikkate alınması gereken noktada, yüksek kan basıncından ve stresse karşı uzaktan kurtulmalıdır. Eğer genetik açıdan ailenizde ameliyat geçiren varsa kesinlikle kalp-damar cerrahının muayenesinden geçirilmeliler. Kadin hasta durumlarında cocuk sahibi olmak aynı zamanda risklidir; onların da kontrol altinda olmasını sağlamalıyız. Bazi insanlardaki yırtılma eğiliminin artmasında ailesinde aorta yırtılması neden olduğu halde, yüksek kan basıncı veya belirgin bir hastalık var ise, o kişi tehlikede yer alabilir. Özellikle Marfan sendromu söz konusuysa çok dikkatli olmanız lazimdir. Belirli kriterler bulunmaktadır. Bu hastalar aslında özel hastanelerde değil de devlet hastaneleri tarafından özellikle Siyami Ersek, Kosuyolu gibi kalp-damar merkezlerine gönderilmelidirler çünkü bu ameliyatları gerçekleştirebilen pek az hekim vardır. Aoport cerrahisinde özgün bir deneyime ihtiyacımız olduğundan dolayıdır.
Kimlerde sık görülüyor?
Aşağıdaki faktörler aort anevrizmasına yakalanma riskini artırabilir:- Ailenizde aort anevrizması geçmişi varsa - Beyinde anevrizmaya sahip bir historia - Yaşlanma processi ile beraber 70 yaşın üzerine çıkılmış olmak - Yüksek tansiyonlu hastalık geçirme durumu - Uzun vadede sigara içimi uygulamışlık - Doğumla dünyaga gelirken iki yapraklı (biküpsit) aortal zayıflık gösteren valve sahibi olmak.
'Aorta geniş olduğunda ve tansiyonda yükseldiğinde yırtılma riskine girer.'
TBMM Başkanvekilliği ve DEM Partisi'nin İstanbul milletvekilisi olarak görev yapan Sırrı Süreyya Önder'in yaşadığı sağlık sorunuyla ilgili aorta yırtılması konusunda görüş bildiren Kardiyojen uzmanı Doçent Dr. Serhat Sığırcı şunları belirtti: "Eğer aorta genişleşirse ve tansiyon yüksek ise, zaten incellenen damar duvarının yırtılma riski artar." Ayrıca Sığırcı şöyle devam etti: "Bulunan hastalarda ateroskleroza neden olan, yani damar duvarındaki taşlaşmanın yanı sıra kolesterol birikimi durumu söz konusu olduğunda, yırtılma ihtimalinin oldukça yüksektir. Kolesteroyü azaltmayı sağlayalım, şeker seviyelerini denetleyelim, sigara içmeyi bırakmalıyız ki plaka oluşumuna ön yol açalım. Eğer aortal genişlemenin boyutu 5 santimetre aşarsa o zaman ameliyat işlemine başvurmanızı tavsiye ederiz".
‘ Sanal anjiyoda görülür’
Sigirci, sanal angiografi sırasında kalpci damarlardaki tıkınmayı ve aortalardaki genişlemenin ortaya çıkarılacağını belirtti. "Sağlıklı olanlara, yüksekリスクli kişilere ve 40 yaş üstü kadınlar arasında menopoz sonrası bir kez yapmanızı tavsiye ediyorum. Prosedür esnasında kontrast maddesi kullanıyoruz. Ancak, bu madde allergik reaksiyonu olabilir ya da böbrek değerlerinde sorun varsa kullanılamaz." dedi. Ayrıca, gelişen teknolojinin sayesinde artık çok daha-net, keskin ve doğrusal sonuçları elde etmek mümkün olduğunu açıkladı.